Waarom vieren we de liefde op Sint Valentijnsdag?

14-02-2021

Wat heeft de katholieke heilige Sint Valentijn te maken met de hartjes en cupido's van Valentijnsdag? Het lijkt een groot mysterieus historisch raadsel. Wie was Sint Valentijn? En welke wonderen heeft hij verricht? //Vensters gaat op zoek naar de oorsprong van de dag van de liefde!

Jacopo Bassano - St Valentijn doopt St Lucilla

Valentijnsdag was niet altijd het commerciële feest van tegenwoordig. Al sinds de 5e eeuw wordt 14 februari de naamdag van Sint Valentijn gevierd. Op Valentijnsdag worden zelfs twee Valentijnen herdacht: Valentinus van Rome en Valentinus van Terni. Al zijn er specialisten die zeggen dat dit mogelijk dezelfde man is geweest.

Wie was Valentinus van Rome?
Valentinus van Rome leefde in de 3e eeuw na Christus. In deze tijd was het Christelijk geloof nog strafbaar in het Romeinse rijk, maar toch sloot Sint Valentinus regelmatig huwelijken. Valentijn vond zijn geloof zwaarder wegen dan de wetten van de keizer, en trouwde daarom een soldaat met een christen. Hij werd hiervoor gearresteerd en probeerde tijdens het proces keizer Claudius te bekeren. De keizer zwichtte hiervoor niet en liet Sint Valentinus onthoofden.

Ook zijn er meerdere verhalen bekend waarin Valentinus wonderbaarlijke genezingen verrichtte. Hij zorgde voor de bekering van prefect Asterius, nadat hij zijn dochter van blindheid had genezen. Mogelijk heeft ook deze bekering bijgedragen aan de arrestatie van Valentinus.

Schedel van St Valentinus

Na de dood van Valentijn
Paus Gelasius I maakte 14 februari officieel tot de naamdag van Sint Valentinus in 496 en nam hem op in de Legenda Aurea, waarin alle heiligenlevens staan beschreven. Er werd vlak buiten een Rome een kerk voor hem gebouwd. Zijn botten werden opgegraven en als relieken vereerd. Tegenwoordig wordt zijn schedel bewaard in de Basilica di Santa Maria in Cosmedin, in Rome.

Maar wat heeft Sint Valentijn nou te maken met de liefde? Het antwoord is heel simpel: Niets! De eerste keer dat Sint Valentijnsdag geassocieerd werd met de liefde is waarschijnlijk een gedicht geweest dat Geoffrey Chaucer schreef in de 14e eeuw. Hij stelde dat op Valentijnsdag het paar-seizoen voor vogels begint. In Parliament of Fowls dichtte hij: 'Want het was op Sint-Valentijnsdag, dat elke vogel zijn maatje komt kiezen'.

St Valentijn als beschermer van Epileptici (links) en St Valentijn met keizer Claudius (rechts)

Aanpassingen aan de Valentijn-legendes
Nadat Valentijnsdag steeds vaker werd geassocieerd met de liefde, begonnen de verhalen over Sint Valentijn te veranderen. Het verhaal over het huwelijk, werd opeens een liefdesverhaal! Er werd gezegd dat keizer Claudius, getrouwde soldaten niet naar de oorlog wilde sturen omdat ze minder heldhaftig waren. Volgens de 'nieuwere versie' van de legende, mochten soldaten van keizer Claudius daarom niet trouwen. Toen Valentinus toch veel soldaten huwde, klaagde de keizer hem aan en werd hij ter dood veroordeeld. In dit nieuwe verhaal is Valentinus geen martelaar van het katholieke geloof, maar de verdediger van de liefde.

Ook het verhaal van de wonderlijke genezing van de blinde dochter, kreeg een nieuwe draai. Er werd nu gezegd dat het blinde meisje de dochter was van de cipier. Valentijn genas haar tijdens zijn gevangenschap vlak voor zijn onthoofding. Hij gaf haar een gele bloem en een briefje. Op het briefje stond 'Van Valentijn' en direct kon ze weer zien. Zo was de eerste Valentijnskaart een feit!

Omdat er geen bronnen uit de 3e eeuw beschikbaar zijn die het leven van Sint Valentijn beschrijven, zijn de legendes niet te controleren. Zo konden de verhalen over zijn leven steeds een beetje veranderen. Een heilige die niets te maken heeft met de liefde, groeide zo uit tot de naamgever van Valentijnsdag!